Liczba stron: 365
Forma wydania: papierowa
Moja ocena: 4,5/6
Melchior Wańkowicz wraz z córką (Tili) wyrusza na wyprawę kajakiem (Kuwaką) po Prusach Wschodnich. Towarzyszy im Smętek, diabeł, który krzyżuje im szyki kiedy tylko może.
Wańkowicz zajmuje się losami ludności zamieszkującej obszar Prus, ich pochodzeniem, dopytuje o język, jakiego używają, zwyczaje. Poszukuje przyczyn włączenia tego regionu do Prus.
Spotykają na swojej drodze ludność, która mówiła po polsku, ale niechętnie, bojąc się represji. Autor zebrał informacje o wielu takich przypadkach, kiedy uczęszczanie do polskiej szkoły, czytanie polskich gazet i rozmowa po polsku kończyła się pobiciem lub innymi represjami. Na inwestycje Prusy przeznaczały spore pieniądze, a przedstawiciele polskiej kultury mieli na każdym kroku problemy. Państwo pruskie metodycznie wprowadzało własny porządek na tych terenach.
W czasie plebiscytu w roku 1920 świeżo utworzone polskie państwo zajęte było ustalaniem wschodnich granic. Może częściowo przez to zaniedbało swoje północne rubieże.
Towarzystwo córki jest okazją do wprowadzenia lżejszej atmosfery do tego reportażu. Pojawiają się wymyślone, śmieszne sformułowania i zabawne sytuacje. Książka staje się dzięki temu odrobinę lżejsza, trudno jednak pogodnie przedstawić losy ludzi metodycznie wynaradawianych. Nie jest to książka ani przyjemna ani łatwa.
Liczne ilustracje pozwalają zobaczyć rozmówców Wańkowicza oraz miejsca, które odwiedzał.